جای خالی صنایع بسته بندی و تبدیلی کشاورزی در خراسان شمالی

باوجودظرفیت و استعداد بالای استان خراسان شمالی در زمینه تولید محصولات زراعی ، باغی و دامی کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در این استان سبب شده تا سود نهایی کشاورزان تا حد بسیار زیادی کاهش یابد.

وزارت جهاد كشاورزی در بخش از وظایف ذاتی خود مجری سیاست های لازم در زمینه احیا بهبود و توسعه صنایع تبدیلی و تكمیلی كشاورزی به وی‍ژه طرح هایی با اشتغال زایی پنجاه نفر است كه اجرای این مهم در استان ها بر عهده سازمان جهاد کشاورزی است.

صنایع تبدیلی و تکمیلی به دلیل اهمیتی كه در توسعه بخش كشاورزی و ایجاد اشتغال ، كاهش ضایعات ، افزایش ارزش افزوده و افزایش صادرات غیرنفتی دارند از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و در واقع به عنوان حلقه تكمیل كننده زنجیره تولید و زنجیره ارزش محصول محسوب می شوند.

این صنایع می توانند محل بروز هم افزایی صنعت و كشاورزی باشند ، آنها نقش مهمی در تامین امنیت غذایی ، اشتغال زایی ، عمران و توسعه مناطق به ویژه مناطق روستایی دارند ، این موضوع باعث توزیع بهتر درآمد و رفاه و در نتیجه برقراری عدالت اجتماعی می شود.

بنابراین توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی یكی از محورهای دارای اولویت كشاورزی است ، از طرف دیگر استان خراسان شمالی نیز شرایط مساعدی را برای توسعه و افزایش كمی و كیفی محصولات زراعی دارد كه این امر خود ضرورت توسعه صنایع تبدیلی بخش كشاورزی را دوچندان می کند.

اقدامات انجام شده و وضعیت موجود صنایع تبدیلی در خراسان شمالی

در استان خراسان شمالی با بیش از ۳۴۱ هزار عرصه زراعی سالانه حدود یك میلیون و ۳۰۰ هزار تن انواع محصولات زراعی ، دامی و باغی تولید می شود كه پس از كسر خودمصرفی و مقداری ضایعات حدود زیادی مازاد محصول وجود دارد كه باید تبدیل و فرآوری شود.

مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: در حال حاضر برای ۶۵۰ هزار تن مازاد محصول کشاورزی در خراسان شمالی توسط ۷۰ واحد كارخانه صنایع تبدیلی ظرفیت سازی شده است.

محمدعلی سودمند افزود: از این میزان حدود ۴۰۰ هزار تن آن در تعداد ۵۰ واحد تولیدی به سرمایه گذاری ۲۸۶ میلیارد ریال و اشتغال 717 نفر توسط جهاد كشاورزی و ۲۵۰ الی ۳۰۰ هزار تن آن هم توسط سازمان صنعت معدن و تجارت ظرفیت سازی شده است.

وی اضافه کرد: اکنون سالیانه حدود ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار تن محصولات خام با قابلیت فرآوری در خراسان شمالی وجود دارد و برنامه ریزی شده تا هر سال ۳۰ الی ۵۰ هزار تن محصول به میزان فرآوری استان اضافه شود.

سودمند گفت: همچنین در حال حاضر میزان صادرات واحدهای صنایع تبدیلی استان سالیانه حدود چهار میلیون دلار است.

وی افزود : افزون بر این در زمینه صنایع تبدیلی و تکمیلی در  استان خراسان شمالی در حال حاضر ۲۳ طرح كه حدود ۳۰ میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده اند با پیشرفت فیزیكی بالای ۴۰% در حال ساخت بوده و با بهره برداری از این واحدها، جهش خوبی در بخش صنایع تبدیلی استان به وجود خواهد آمد.

فرصت ها و اولویت های صنایع تبدیلی کشاورزی استان
مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی در ادامه اظهار داشت : ایجاد، توسعه و حمایت از صنایع تبدیلی و تكمیلی محصولات كشاورزی فسادپذیر در كانون و قطب های عمده تولید محصولات كشاورزی و نیز روستاها با مشاركت بهره برداران بخش و با گرایش توسعه صادرات ، هدفمند کردن سرمایه گذاری و بازنگری در رویه صدور جوازهای تاسیس ، تسریع در تكمیل طرح های نیمه تمام و تولید محصولات فرآوری شده سالم و مغذی از جمله اولویت های این بخش به شمار می روند.

وی افزود: همچنین گسترش فعالیت های تحقیق و توسعه و طنوع بخشی به محصولات ، نوسازی و بازسازی واحد های فرسوده موجود، بهینه سازی مصرف انرژی در واحد های صنایع تبدیلی با استفاده از مزایای هدفمندی یارانه ها ، گسترش سیستم های نگهداری و ذخیره سازی محصولات كشاورزی و استفاده از ظرفیت خالی واحدهای تولیدی استان از دیگر رویکردهای سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این بخش محسوب می شود.

صنایع تبدیلی
سودمند با اشاره به اولویت های سرمایه گذاری صنایع تبدیلی استان خراسان شمالی نیز می افزاید: در بخش صنایع تبدیلی زراعی فرآوری محصولات زراعی از جمله فرآوری پیاز، سیب زمینی، دانه های روغنی، بسته بندی انواع بذر، عرقیات گیاهی و ساخت انبار فنی در استان اولویت دارند.

به گفته وی در بخش صنایع تبدیلی باغی فرآوری میوه جات خصوصا انگور، احداث سردخانه، كمپوت و كنسرو و خشكبار، سورتینگ و بسته بندی میوه جات، فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی در اولویت هستند.

سودمند گفت : همچنین در بخش صنایع تبدیلی دامی نیز فرآوری های لبنی با ماندگاری بالا، پنیر uf، بسته بندی عسل، خوراك آبزییان، كود آلی از فضولات دامی، ورمی كمپوست و انجماد و بسته بندی انواع گوشت از جمله اولویت های سرمایه گذاری صنایع تبدیلی استان به شمار می روند.

چالش های موجود در برابر تکمیل صنایع تبدیلی و بسته بندی خراسان شمالی
یک کارشناس ارشد کشاورزی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد چالش ها و نقاط ضعف بخش صنایع تکمیلی و تبدیلی کشاورزی در استان خراسان شمالی اظهار داشت: بالا بودن نرخ سود تسهیلات بانكی صنایع تبدیلی که اکنون بالای ۱۷% است، طولانی بودن روند بررسی و پرداخت تسهیلات بانكی، ارزیابی غیر واقعی(پایین) طرح ها و عدم توانایی سرمایه گذران در تامین وثیقه های بانكی و سهم آورده متقاضی از مهم ترین موانع موجود در توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان هستند.
ابراهیم گریوانی گفت: غیر فعال شدن بعضی از واحد های تولیدی خراسان شمالی به جهت بدهی معوقه و نبود نقدینگی و نداشتن وثیقه های لازم، عدم هماهنگی و همكاری سازمان ها برای رفع مشكلات بخش تولید، نبود سیاستهای حمایتی و مشوق های خاص برای جذب سرمایه گذار و مالیات های سنگین و عدم برخورداری صنایع كشاورزی و دامداری از مزایای حوادث غیر مترقبه نظیر خشكسالی، سیل، سرمازدگی و … از دیگر چالش های این بخش به شمار می روند.

ایجاد، توسعه و حمایت از صنایع تبدیلی و تكمیلی محصولات كشاورزی فسادپذیر در كانون و قطب های عمده تولید محصولات كشاورزی و نیز روستاها با مشاركت بهره برداران بخش و با گرایش توسعه صادرات، هدفمند کردن سرمایه گذاری و بازنگری در رویه صدور جوازهای تاسیس، تسریع در تكمیل طرحهای نیمه تمام و تولید محصولات فرآوری شده سالم و مغذی از جمله اولویت های این بخش به شمار می روند.

وی همچنین اخذ مالیات سنگین از واحدهای تولیدی و 8% ارزش افزوده و عدم توانایی پرداخت توسط واحدهای تولیدی را از دیگر مشکلات موجود در برابر صنایع تبدیلی و تکمیلی استان می داند و گفت: همچنین مشكل عدم امكان استقرار صنایع تبدیلی در روستاها و مراكز تولید به جهت مصوبه هیئت وزیران مبنی بر ممنوعیت هرگونه واگذاری زمین برای فعالیتهای صنعتی نیز در این زمینه مزید بر علت شده است.

به گفته گریوانی نبود زیرساخت های مناسب جهت ایجاد صنایع تبدیلی و تكمیلی از قبیل حمل و نقل، ذخیره سازی، شهرك های صنعتی و پایانه صادراتی، گرانی زمین در شهرك ها و عدم آماده سازی كامل آن، عدم اعطای یارانه به بخش صنعت و عدم ثبات قیمت برای مواد اولیه مصرفی واحدها از دیگر چالش ها و موانع صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی خراسان شمالی به شمار می روند.
راهکارهای کاربردی و اجرایی صنایع تبدیلی و تکمیلی           
مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با تأیید موانع و چالش های موجود در این بخش، اظهار کرد: افزایش میزان فرآوری محصولات كشاورزی و افزایش سرمایه گذاری و تسهیلات مورد نیاز، حمایت از تولید تقویت واحدهای فعال و نیمه فعال موجود با پیشنهاد سرمایه در گردش، پیگیری تقسیط بدهی واحدهای تولیدی به استناد بند ۱۱ قانون بودجه سال ۹۳ به تعداد ۱۵ واحد و مبلغ ۱۱۰ میلیارد ریال و برنامه ریزی برای افزایش صادرات واحدهای تولیدی به مبلغ چهار ملیون دلار در سال از جمله راهکارهای کاربردی و اجرایی برای بهبود وضعیت صنایع تبدیلی و تکمیلی در خراسان شمالی هستند.

سودمند بازسازی و نوسازی واحدهای فرسوده با استفاده از تسهیلات بانكی، پیگیری قانون انتزاع مرتبط با صنایع تبدیلی و تكمیلی از وزارت صنعت، معدن و تجارت، اجرای دستورالعمل احداث كلینیكهای صنایع تبدیلی و خدمات مشاوره ای و واگذاری صدور مجوز آن سازمان به سازمان نظام مهندسی كشاورزی و منابع طبیعی و انجام طرح تحقیقاتی نیازسنجی و ظرفیت یابی صنایع تبدیلی و تكمیلی با اولویت محصولات باغی و دامی را از جمله اقدامات لازم برای رفع چالش ها و موانع موجود در برابر این بخش برشمرد.
وی همچنین برگزاری دوره ها و كارگاه های آموزشی و همایش های ملی و منطقه ای برای آموزش بهره بردارن و مسئولین فنی واحد ها و ادامه طرح  GIS برای طرح های صنایع تبدیلی و تكمیلی استان را از دیگر ضروریات و نیازهای این بخش دانست.
تسهیلات حمایتی صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در خراسان شمالی
سودمند در ادامه و با اشاره به تسهیلات و اعتبارات پرداختی به بخش صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در خراسان شمالی، اظهار کرد : در این زمینه از محل كمك های فنی اعتباری به شش طرح صنایع تبدیلی استان تسهیلاتی به مبلغ ۲۹ هزار و ۷۲۰ میلیون ریال پرداخت شده است.

وی اضافه کرد: همچنین به ۲۴ طرح نیز از محل كارگروه طرح توسعه كشاورزی استان تسهیلاتی به مبلغ ۲۲۴ هزار و ۵۸۷ میلیون ریال اعطا شده است.

به گفته سودمند از محل كارگروه طرح توسعه كشاورزی همچنین به ۹۷ طرح مشاغل خانگی نیز شش هزار و ۱۱۳ میلیون ریال تسهیلات پرداخت شده است.

وی با اشاره به پرداخت تسهیلات از محل كارگروه صندوق توسعه ملی به تعداد سه طرح به مبلغ ۲۲ هزار و ۶۶۰ میلیون ریال، می افزاید: افزون بر موارد مزبور، جمعا حدود ۳۰ میلیارد تومان تسهیلات نیز از محل طرح توسعه كشاورزی، كمك فنی و اعتباری و صندوق توسعه ملی از محل مصوبات سفر رهبری برای طرح های تأثیرگذار در سال های ۹۱ و ۹۲ در استان پرداخت شده است.
مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی پیگیری مبادله موافق نامه طرح ایجاد ، توسعه و بازسازی صنایع تبدیلی و تكمیلی از محل مصوبات سفر مقام معظم رهبری به مبلغ ۶۰ میلیون ریال و تخصیص ۴۰ میلیارد ریال در مرحله اول سال جاری را از دیگر اقدامات انجام شده در زمینه توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان خراسان شمالی ذکر می کند.